چاقی : علل، علائم، خطرات و روش های تشخیص با درمان

چاقی یک بیماری پیچیده است که هر روز افراد بیشتری را مبتلا می کند. این فقط یک نگرانی از تصویر بدن نیست، بلکه یک وضعیت پزشکی است که در صورت عدم درمان می تواند منجر به بیماری های جدی شود. واقعیت این است که برخی از افراد از نظر ژنتیکی مستعد ابتلا به این بیماری هستند، اما برای برخی دیگر، سال ها و سال ها عادت های غذایی نامناسب و سبک زندگی بی تحرک است که می تواند باعث افزایش وزن بیش از حد شود.  در ادامه با علل، علائم، خطرات و درمان بیماری چاقی آشنا شوید.

چاقی چیست؟

چاقی به معنای اضافه وزن نیست. کسانی که چاق در نظر گرفته می شوند باید شاخص توده بدنی 30 یا بیشتر داشته باشند. هنگامی که فردی چاق است، به این معنی است که در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به بیماری های جدی مانند دیابت نوع 2، بیماری قلبی و سرطان قرار دارد. درمان چاقی دشوار است زیرا نیاز به تغییر سبک زندگی دارد. اغلب افرادی که چاق هستند وزن خود را کاهش می دهند اما متأسفانه بعد از چند سال به دلیل رعایت نکردن عادت های غذایی نامناسب و سبک زندگی دوباره به حالت اولیه بر میگردند. با این حال، با ترکیب مناسب درمان ها، کاهش وزن برای افرادی که چاق هستند و برخی در کاهش وزن و حفظ آن موفق بوده اند امکان پذیر است. 

علل و علائم چاقی؟

چاقی را می توان یک بیماری در نظر گرفت که به شدت با مصرف غذا و ورزش مرتبط است، اگرچه می تواند ناشی از برخی شرایط پزشکی باشد. در اینجا به چند دلیل اصلی چاقی اشاره می کنیم:

رژیم غذایی

خوردن غذاهای پرانرژی مانند نان، پاستا، شیرینی ها و فست فودها در صورت مصرف مکرر و طولانی مدت می تواند منجر به چاقی شود. نخوردن غذاهای سالم مانند میوه های غنی از فیبر، غلات کامل و سبزیجات نه تنها می تواند در سیستم گوارش آسیب ایجاد کند، بلکه می تواند منجر به افزایش وزن نیز شود. 

شرایط پزشکی

برخی از شرایط سلامتی می تواند منجر به افزایش وزن شود. این بیماری ها عبارتند از: سندرم تخمدان پلی کیستیک، سندرم پرادر ویلی، سندرم کوشینگ، کم کاری تیروئید و آرتروز. 

غذا خوردن احساسی

خوردن احساسی غذا (پرخوری) در پاسخ به احساسات منفی مانند استرس، کسالت، عصبانیت یا ناامیدی است. حدود 30 درصد از افراد دارای اضافه وزن گزارش می دهند که با پرخوری مشکل دارند.

ژنتیک

گفته شده است که حدود 400 ژن در ایجاد اضافه وزن یا چاقی نقش دارند. این ژن ها می توانند بر عواملی مانند اشتها، متابولیسم، میل به غذا، سیری، غذا خوردن احساسی و توزیع چربی بدن در بدن تأثیر بگذارند. تأثیر ژنتیکی می‌تواند از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد و از تأثیر 25 درصدی تا تأثیر 80 درصدی متغیر باشد.

غذا خوردن

اینکه چقدر غذا می خورید در واقع می تواند در افزایش وزن نقش داشته باشد. افراد دارای اضافه وزن معمولا کمتر از افراد با وزن طبیعی غذا می خورند. مطالعات نشان می‌دهد کسانی که چهار یا پنج بار در روز وعده‌های غذایی کوچک‌تری می‌خورند، نسبت به افرادی که تنها دو تا سه وعده در روز می‌خورند، سطح کلسترول پایین‌تری دارند و سطح قند خون پایدارتری دارند. 

عادات خواب

کمبود خواب می تواند باعث تغییرات هورمونی در بدن شود و بر گرسنگی و اشتها تاثیر بگذارد. کم خوابی در مدت طولانی می تواند اثرات جدی بر متابولیسم شما داشته باشد و شما را برای افزایش وزن آماده کند. از کجا بفهمید چاق هستید؟ در اینجا برخی از علائم اصلی وجود دارد که باید مراقب آنها باشید:

• تنگی نفس
• خروپف یا آپنه خواب
• قادر به انجام فعالیت بدنی نیست
• تعرق مفرط
• خستگی یا خستگی روزانه
• دردهای کمر و مفاصل
• عدم تعادل هورمونی (قاعدگی نامنظم، نوسانات خلقی و غیره)
• مشکلات پوست و مو
• عدم اعتماد به نفس و عزت نفس پایین
• احساس تنهایی/انزوا

چاقی چگونه تشخیص داده می شود؟

روش های مختلفی وجود دارد که پزشک شما می تواند چاقی را تشخیص دهد. در اینجا برخی از متداول‌ترین آزمایش‌ها و معاینات تشخیصی که می‌تواند به کشف این عارضه در یک فرد کمک کند، آورده شده است:

معاینه فیزیکی

با انجام یک معاینه فیزیکی (بررسی ضربان قلب، فشار خون و درجه حرارت و همچنین بررسی قلب، ریه ها و شکم) پزشک شما می تواند اضافه وزن یا چاق بودن شما را ارزیابی کند.  

محاسبه BMI

بزرگترین نشانگری که می تواند چاقی را نشان دهد، شاخص توده بدن است . اگر BMI شما 30 یا بیشتر است، می توانید مطمئن باشید که با چاقی دست و پنجه نرم می کنید. اگرچه BMI یکی از رایج‌ترین روش‌های اندازه‌گیری چاقی است، اما همیشه دقیق نیست. BMI نمی تواند بین توده استخوانی، توده عضلانی و چربی بدن تمایز قائل شود، بنابراین اندازه گیری اینکه آیا چربی اضافی مشکل است یا خیر، تشخیص دقیق آن دشوار است.

اندازه گیری دور کمر

چربی احشایی (چربی پنهان) ذخیره شده در اطراف کمر را می توان به منظور تعیین خطرات سلامتی خاص مرتبط با چاقی و اضافه وزن اندازه گیری کرد. دور کمر بیش از 35 اینچ برای یک زن و 40 اینچ برای یک مرد بالاتر از اندازه گیری طبیعی است و باید به عنوان یک عامل خطر در نظر گرفته شود. 

آزمایش خون

برای آزمایش سطح کلسترول، عملکرد کبد، سطح گلوکز ناشتا و تیروئید می توان آزمایش های خون خاصی انجام داد. نتایج این آزمایشات می تواند در تعیین چاقی مفید باشد. 

خطرات مرتبط با چاقی

متأسفانه چاقی می تواند خطرات زیادی برای سلامتی فرد به همراه داشته باشد. برخی از این خطرات عبارتند از:

دیابت نوع 2

انسولین برای کاهش سطح قند خون مورد نیاز است. دیابت نوع 2 زمانی رخ می دهد که سلول های شما قادر به پاسخگویی به انسولین نباشند. برای مبتلایان به دیابت نوع 2، گلوکز و قند بیش از حد در جریان خون تجمع می یابد. این می تواند باعث عوارض سلامتی شود و حتی می تواند توانایی بدن برای تولید انسولین را کاهش دهد.

بیماری قلبی

بیماری قلبی یک اصطلاح کلی است که به انواع مختلفی از بیماری های قلبی اشاره دارد. برخی از شرایط دیگر عبارتند از آریتمی (ضربان نامنظم قلب)، آترواسکلروز (سخت شدن شریان ها)، کاردیومیوپاتی (عضلات قلب سفت یا ضعیف شده)، نقایص مادرزادی قلب (بی نظمی قلب از بدو تولد)، بیماری عروق کرونر. افزایش پلاک شریان های قلب)، عفونت قلبی (عفونت ناشی از باکتری یا انگل). 

فشار خون بالا

 فشار خون بالا زمانی اتفاق می افتد که فشار خون بیش از حد بالا می رود. وزن اضافی می تواند ضربان قلب را افزایش داده و توانایی بدن برای انتقال خون از طریق رگ ها را کاهش دهد و فشار بیشتر بر روی دیواره رگ ها باعث افزایش فشار خون می شود. می تواند پیش ساز حمله قلبی یا سکته مغزی باشد.

سرطان های خاص

چاقی می تواند فرد را در معرض خطر ابتلا به انواع خاصی از سرطان قرار دهد. این انواع شامل مننژیوم (سرطان در بافت پوشاننده مغز و نخاع)، تیروئید، کبد، کیسه صفرا، فوقانی معده، پانکراس، تخمدان و کلیه است. سرطان سینه، سرطان روده بزرگ و سرطان آندومتر به ویژه با چاقی مرتبط هستند و اگر فرد چاق در نظر گرفته شود باید تحت نظر باشد. 

بیماری کبد چرب

بیماری کبد چرب زمانی رخ می دهد که چربی در کبد به مرور زمان جمع شود. چربی بیش از حد در کبد می تواند باعث التهاب شود که می تواند منجر به اسکار (فیبروز کبد) شود که می تواند منجر به نارسایی کبد شود.

آپنه خواب 

آپنه خواب وضعیتی است که در آن تنفس به طور مکرر در طول شب هنگام خواب متوقف می شود. افراد مبتلا به آپنه خواب ممکن است در طول روز احساس خستگی کنند و تعجب کنند که چرا. هنگامی که آپنه خواب درمان نشود، می تواند باعث عوارض سلامتی مانند دیابت، بیماری قلبی و سایر بیماری های جدی شود. 

چگونه می توان چاقی را درمان کرد؟

چاقی یک بیماری پیچیده است و درمان آن نیز می تواند پیچیده باشد. اگرچه درمان غیرممکن نیست، اما اغلب باید چندین درمان را به طور همزمان اعمال کرد تا بیشترین موفقیت را تضمین کند. روش های مختلفی برای درمان چاقی وجود دارد. در اینجا بهترین راه ها از نظر متخصصان سلامت آورده شده است:

اصلاح رژیم غذایی

یکی از اولین روش های درمان شامل مصرف غذا است. خوردن کالری کمتر (500-1000 کالری در روز) ممکن است به کاهش وزن کمک کند. خوردن غذاهایی که چربی و کالری کمی دارند و دارای مواد مغذی بالایی هستند به طور بالقوه می تواند بدن شما را به تعادل سالم بازگرداند. با این حال، به ندرت اتفاق می افتد که فردی که چاق است تنها با این درمان موفق شود. اغلب این روند وجود دارد که پس از یک رژیم کم کالری، حدود 2 سال بعد وزن دوباره به حالت اولیه بر می گردد.

ورزش کنید

گنجاندن ورزش در برنامه روزانه می تواند به کاهش وزن کمک کند. فعالیت بدنی روزانه همراه با اصلاح رژیم غذایی صحیح حتی می تواند متابولیسم شما را بهبود بخشد و به بدن شما کمک کند وزن را راحت تر تنظیم کند. چیزی به سادگی بالا رفتن از پله ها در محل کار، راه رفتن در حین صحبت کردن با تلفن – می تواند تفاوت بزرگی ایجاد کند. 

پیشنهاد: قرص سیلدنافیل برای چیست؟

چگونه از چاقی جلوگیری کنیم

در پایان روز، خوردن یک رژیم غذایی سالم و ورزش کافی بهترین راه برای پیشگیری از چاقی است. در اینجا چند راه برای جلوگیری از این وضعیت وجود دارد:

چربی «خوب» بیشتری بخورید

اجتناب از افزایش وزن به معنای اجتناب کامل از چربی نیست. برعکس، چربی‌های غیراشباع چندگانه مانند اسیدهای چرب امگا 3 موجود در ماهی سالمون و آجیل می‌توانند در واقع کلسترول و خطر چاقی را کاهش دهند. 

غذاهای کم گلیسمی بخورید

خوردن غذاهای با گلیسمی پایین که باعث افزایش قند خون نمی شوند مانند میوه ها، سبزیجات، غلات کامل و پروتئین های بدون چربی می تواند سطح قند خون شما را تنظیم کرده و به حفظ وزن سالم بدن کمک کند. 

به طور منظم ورزش کنید

انجام 150 دقیقه ورزش هوازی متوسط ​​یا 75 دقیقه ورزش شدید در هر هفته برای حفظ وزن سالم مهم است. علاوه بر ورزش هوازی، درگیر شدن در یک رژیم تمرینی با وزنه، عضلات شما را تمرین می دهد و متابولیسم شما را برای کاهش وزن سالم آماده می کند. 

استرس را کاهش دهید

استرس می تواند باعث ایجاد الگوهای غذایی ناسالم مانند خوردن احساسی و غذا خوردن در زمان های نامنظم شود. هنگامی که احساس استرس می کنید، به جای غذاهای مضر، تکنیک های کاهش استرس مانند تنفس عمیق، یوگا یا معاشرت را امتحان کنید. 

خلاصه

تفاوت چاقی با اضافه وزن ساده در این است که خطر ابتلا به برخی بیماری ها مانند دیابت، بیماری قلبی و بیماری کبد چرب را افزایش می دهد. چاقی می تواند ناشی از عوامل مختلفی از جمله ژنتیک، رژیم غذایی، فعالیت بدنی، داروها و شرایط پزشکی از قبل موجود باشد. علائم چاقی می تواند شامل تنگی نفس، تعریق بیش از حد و عدم اعتماد به نفس باشد.

فرد می تواند با بهبود سبک زندگی، پیروی از یک رژیم غذایی سالم، ورزش های منظم، داشتن آب فراوان و خواب کافی به رسیدن به هدف تعیین شده با چاقی مقابله کند. با رژیم غذایی مناسب و ورزش می توان از چاقی پیشگیری کرد. پرهیز از غذاهایی که قند، چربی و کالری اضافی دارند و خوردن غذاهایی که سرشار از چربی‌های «خوب»، فیبر و مواد مغذی هستند، می‌تواند کلسترول را کاهش داده و خطر چاقی را کاهش دهد.

منبع