استرس چیست؟ علائم، عوارض و انواع استرس با درمان

استرس یک واکنش طبیعی بدن به موقعیت‌های تهدیدآمیز یا چالش‌برانگیز است. این واکنش شامل تغییرات فیزیولوژیکی، شناختی و رفتاری است. استرس می‌تواند در زندگی روزمره همه ما وجود داشته باشد، اما اگر به صورت مزمن ادامه داشته باشد می‌تواند عوارض جدی داشته باشد. در این مقاله، به بررسی مفهوم استرس، انواع آن، علائم، عوارض و درمان آن می‌پردازیم.

استرس مانع از آرامش ما می شود و می تواند با طیفی از احساسات از جمله اضطراب و تحریک پذیری همراه باشد. هنگامی که استرس دارید، ممکن است تمرکز مشکل باشد. ممکن است سردرد یا سایر دردهای بدن، ناراحتی معده یا مشکلات خواب را تجربه کنید. ممکن است اشتهای خود را از دست بدهید یا بیشتر از حد معمول غذا بخورید. استرس مزمن می تواند شرایط سلامتی قبلی را بدتر کند و مصرف الکل، تنباکو و سایر مواد مضر را افزایش دهد.

موقعیت‌های استرس‌زا همچنین می‌توانند باعث ایجاد یا بدتر شدن مشکلات سلامت روان، معمولاً اضطراب و افسردگی شوند که نیاز به دسترسی به مراقبت‌های بهداشتی دارند. وقتی فردی از یک مشکل سلامت روان رنج می برد، دلیل آن ممکن است این باشد که علائم استرس او پایدار شده و بر عملکرد روزانه او از جمله در محل کار یا مدرسه تأثیر می گذارد.

استرس چیست؟

استرس یک واکنش طبیعی بدن به موقعیت‌های تهدیدآمیز یا چالش‌برانگیز است. این واکنش شامل تغییرات فیزیولوژیکی، شناختی و رفتاری است. تغییرات فیزیولوژیکی شامل افزایش ضربان قلب، تعریق، تنفس سریع و درد عضلانی است. تغییرات شناختی شامل نگرانی، اضطراب و مشکل در تمرکز است. تغییرات رفتاری شامل پرخوری، پرخاشگری و اجتناب از موقعیت‌های استرس‌زا است.

استرس برای افراد مختلف معنای متفاوتی دارد. آنچه باعث استرس در یک فرد می شود ممکن است برای دیگری نگران کننده نباشد. برخی افراد بهتر از دیگران می توانند استرس را کنترل کنند. و همه استرس ها بد نیستند.

علائم استرس

استرس می تواند بر تمام بخش های زندگی شما تأثیر بگذارد، از جمله احساسات، رفتارها، توانایی تفکر و سلامت جسمانی شما. هیچ بخشی از بدن مصون نیست. اما، از آنجا که افراد استرس را به طور متفاوتی کنترل می کنند، علائم استرس می تواند متفاوت باشد. علائم ممکن است مبهم باشد و ممکن است مانند علائم ناشی از شرایط پزشکی باشد. بنابراین مهم است که آنها را با پزشک خود در میان بگذارید. ممکن است یکی از علائم استرس زیر را داشته باشید.

علائم عاطفی استرس عبارتند از:

• به راحتی آشفته، ناامید و بد خلق می شوند
• احساس غرق شدن می کنید، گویی در حال از دست دادن کنترل هستید یا نیاز به کنترل دارید
• به سختی می توانید ذهن خود را آرام کنید
• احساس بد نسبت به خود (عزت نفس پایین) و احساس تنهایی، بی ارزشی و افسردگی
• اجتناب از دیگران

علائم فیزیکی استرس عبارتند از:

• انرژی کم
• سردرد
• ناراحتی معده، از جمله اسهال، یبوست و حالت تهوع
• درد و گرفتگی عضلات
• درد قفسه سینه و ضربان قلب سریع
• بیخوابی
• سرماخوردگی و عفونت های مکرر
• از دست دادن میل و یا توانایی جنسی
• عصبی بودن و لرزش، صدای زنگ در گوش ها و سردی یا عرق کردن دست ها و پاها
• خشکی دهان و سختی در بلعیدن
• فک فشرده و دندان قروچه

علائم شناختی استرس عبارتند از:

• نگرانی دائمی
• افکار مسابقه ای
• فراموشی و بی نظمی
• ناتوانی در تمرکز
• قضاوت ضعیف
• بدبین بودن یا دیدن فقط جنبه منفی

علائم رفتاری استرس عبارتند از:

• تغییر در اشتها – یا نخوردن یا زیاد خوردن
• به تعویق انداختن و اجتناب از مسئولیت
• استفاده بیشتر از الکل، مواد مخدر یا سیگار
• داشتن رفتارهای عصبی بیشتر، مانند جویدن ناخن، بی قراری و قدم زدن

انواع استرس

استرس به دو دسته کلی تقسیم می‌شود:

• استرس حاد: این نوع استرس در پاسخ به یک موقعیت کوتاه‌مدت و مشخص ایجاد می‌شود. به عنوان مثال، ممکن است فردی در جلسه امتحان یا مصاحبه شغلی دچار استرس حاد شود.
• استرس مزمن: این نوع استرس در پاسخ به یک موقعیت طولانی‌مدت و مداوم ایجاد می‌شود. به عنوان مثال، ممکن است فردی که در محیط کاری پرتنش کار می‌کند یا با مشکلات مالی دست و پنجه نرم می‌کند، دچار استرس مزمن شود.

عوارض استرس بر بدن

بدن شما با ترشح هورمون ها به استرس واکنش نشان می دهد. این هورمون‌ها مغز شما را هوشیارتر می‌کنند، ماهیچه‌ها را منقبض می‌کنند و نبض شما را افزایش می‌دهند. در کوتاه مدت، این واکنش‌ها خوب هستند، زیرا می‌توانند به شما کمک کنند تا شرایطی را که باعث استرس می‌شود مدیریت کنید. این روش بدن شما برای محافظت از خود است.

وقتی استرس مزمن دارید، بدن شما هوشیار می ماند، حتی اگر خطری وجود نداشته باشد. با گذشت زمان، این شما را در معرض خطر مشکلات سلامتی قرار می دهد، از جمله:

• فشار خون بالا
• بیماری قلبی
• دیابت
• چاقی
• افسردگی یا اضطراب
• مشکلات پوستی، مانند آکنه یا اگزما
• مشکلات قاعدگی

اگر از قبل یک بیماری داشته باشید، استرس مزمن می تواند آن را بدتر کند.

نشانه های استرس بیش از حد

استرس می تواند بسیاری از علائم فیزیکی و احساسی را ایجاد کند. گاهی اوقات، ممکن است متوجه نشوید که این علائم ناشی از استرس است. در اینجا چند نشانه وجود دارد که نشان می دهد استرس ممکن است شما را تحت تاثیر قرار دهد:

• اسهال یا یبوست
• فراموشی
• درد و درد مکرر
• سردرد
• کمبود انرژی یا تمرکز
• مشکلات جنسی
• سفت شدن فک یا گردن
• خستگی
• مشکل در خوابیدن یا خواب زیاد
• ناراحتی معده
• استفاده از الکل یا مواد مخدر برای آرامش
• کاهش یا افزایش وزن

علل استرس

انواع موقعیت ها می توانند باعث استرس شوند. رایج ترین آنها شامل کار، مسائل مالی و روابط با شرکا، فرزندان یا سایر اعضای خانواده است.

استرس می تواند ناشی از تحولات بزرگ و رویدادهای زندگی مانند طلاق، بیکاری، خانه تکانی و سوگواری باشد یا به دلیل یک سری ناراحتی های جزئی مانند احساس کم ارزش شدن در محل کار یا مشاجره با یکی از اعضای خانواده. گاهی اوقات، هیچ دلیل واضحی وجود ندارد. در نتیجه ممکن است سردرد، پرش عضلانی، درد، حالت تهوع، سوء هاضمه و سرگیجه را تجربه کنید. همچنین ممکن است سریعتر نفس بکشید، تپش قلب داشته باشید یا از دردهای مختلف رنج ببرید. در دراز مدت، ممکن است خود را در معرض خطر حملات قلبی و سکته قرار دهید.

علل استرس متنوع است و می‌توانند به صورت عوامل خارجی یا داخلی در زندگی افراد تأثیر بگذارند. برخی از علل استرس عبارتند از:

• شرایط زندگی نامناسب: سبک زندگی نامناسب، تغذیه نامناسب، شرایط و محیط کاری نامناسب و عدم آگاهی و توانایی برای کنترل شرایط حاضر می‌توانند زمینه ساز استرس مزمن در افراد باشند.
• فشارهای روانی: فشارهای روانی مانند مشکلات خانوادگی، اجتماعی، مالی و شغلی نیز می‌توانند علت استرس باشند.
• عوامل محیطی: عوامل محیطی مانند آلودگی هوا، صدا و نور، ترافیک شدید و شلوغی نیز می‌توانند به استرس افراد اضافه کنند.
• عوامل فیزیکی: عوامل فیزیکی مانند آب و هوا، دما، فشار و وضعیت جسمی نیز می‌توانند تأثیرگذار بر استرس باشند.
• عوامل شخصی: عوامل شخصی مانند سن، جنسیت، تجربه‌های گذشته و شخصیت فرد نیز می‌توانند در تعیین استرس نقش داشته باشند.
• عوامل اجتماعی: عوامل اجتماعی مانند فرهنگ، ارزش‌ها، تعهدات اجتماعی و روابط اجتماعی نیز می‌توانند به استرس افراد اضافه کنند.

راهای مقابله و درمان استرس

همه استرس ها بد نیستند. اما استرس طولانی مدت می تواند منجر به مشکلات سلامتی شود. پیشگیری و مدیریت استرس طولانی‌مدت می‌تواند خطر ابتلا به سایر بیماری‌ها مانند بیماری قلبی، چاقی، فشار خون بالا و افسردگی را کاهش دهد.

برای درمان استرس و اضطراب، می‌ توانید از روش‌های زیر استفاده کنید:

• نفس عمیق بکشید: نفس عمیق کشیدن و تمرکز بر تنفس می‌تواند به کاهش استرس کمک کند.
• تغییر عادات و رژیم غذایی سالم: برخی مشکلات مثل استرس و اضطراب با تغییر برخی عادات و رژیم غذایی سالم قابل درمان هستند.
• حفظ روابط اجتماعی و دوستانه سالم: دورهمی‌های دوستانه و تعامل با دیگران می‌تواند به درمان استرس و فشارهای عصبی ناشی از اضطراب کمک کند.
• استراحت و توجه به تغذیه: استراحت کافی و توجه به تغذیه مناسب نیز می‌تواند به کاهش استرس و اضطراب کمک کند.
• مواجهه با محرک‌ های اضطراب‌زا و حساسیت‌زدایی سیستماتیک: در این روش، شما به تدریج در معرض محرک‌های اضطراب قرار می‌گیرید تا بتوانید احساسات ترس خود را مدیریت کنید.

همچنین، برای درمان استرس و اضطراب شدید و طولانی مدت، بهتر است از متخصصان اعصاب و روانشناسان حرفه‌ای کمک بگیرید.

درمان دارویی

داروی خاصی برای استرس وجود ندارد. اما داروهایی وجود دارند که می توانند به کاهش یا مدیریت برخی از علائم و نشانه های استرس کمک کنند.

• اگر مشکل خواب دارید، قرص‌های خواب‌ آور یا آرام‌ بخش‌
• داروهای ضد افسردگی، اگر در کنار استرس افسردگی یا اضطراب را تجربه می کنید
• دارو برای درمان هر گونه علائم فیزیکی استرس، مانند سندرم روده تحریک پذیر (IBS) یا فشار خون بالا

نتیجه‌ گیری

استرس یک پاسخ طبیعی بدن به موقعیت‌های چالش‌برانگیز است. با این حال، اگر استرس به طور مداوم و شدید باشد، می‌تواند تأثیر قابل توجهی بر سلامت جسمی و روانی فرد داشته باشد. برای مقابله با استرس، می‌توانید از روش‌های مختلفی استفاده کنید.