ویتامین D | فوائد ، مضرات و عوارض کمبود ویتامین دی
ویتامین D یکی از ویتامین‌های لازم برای بدن و از ویتامین‌های محلول در چربی است، که به رشد
و استحکام استخوانها از طریق کنترل تعادل کلسیم و فسفر کمک می‌کند.
ویتامین D چیست؟
ویتامین D یکی از ویتامین‌های لازم برای بدن و از ویتامین‌های محلول در چربی است، که به رشد
و استحکام استخوانها از طریق کنترل تعادل کلسیم و فسفر کمک می‌کند.
این ویتامین با ایجاد افزایش جذب فسفر و کلسیم از روده‌ها و کاهش دفع از کلیه به متابولیسم
استخوانها کمک می‌کند و همچنین از طریق ترجمه ژنهای هسته سلول به رشد سلول کمک می‌کند.
فوائد ویتامین دی
دریافت ویتامین دی و کلسیم باعث افزایش قدرت و هماهنگی عضلات در افراد کهنسال می‌شود. همچنین
ویتامین دی باعث پیشگیری از بروز بیماری‌هایی مانند راشیتیسم در کودکان، استئومالاسی در بزرگسالان
و پوکی استخوان در کهنسالی می‌شود.
همچنین این ویتامین به رشد و استحکام استخوانها و رشد سلولها کمک زیادی می‌کند. نیاز روزانه برای این
ویتامین برای هر فرد بالغ ۱۰ میکروگرم یا حداکثر ۲۰۰۰ واحد در روز می‌باشد.
در دوران کودکی و پیری این میزان بالاتر است. همچنین مصرف ویتامین دی در سلامت مغز و جلوگیری
از آلزایمر مؤثر است.
ویتامین دی در چه غذاهایی است؟
منبع اصلی ویتامین دی نور خورشید است. با وجود اینکه ویتامین دی مورد نیاز بدن را به سختی
می‌توان تنها از مصرف مواد غذایی جذب کرد، ولی بهتر است مواد غذایی و خوراکی‌هایی را که دارای
میزان بالایی از این ویتامین هستند را بشناسید و بدانید ویتامین دی در چیست؟
منابع ویتامین دی عبارتند از:
• زرده تخم مرغ
زرده تخم مرغ یک منبع غنی از ویتامین D است و می توانید برای تامین روزانه این ویتامین روی
آن حساب کنید. به همین دلیل توصیه می شود زرده و سفیده تخم مرغ را حتما با هم مصرف کنید.
• جگر گاو
جگر گاو نیز منبع سرشار از ویتامین D به همراه بسیاری دیگر از مواد مغذی مانند ویتامین A،
آهن و پروتیین است و می تواند منبع مناسبی برای جبران کمبود این مواد باشد.
• شیر، آب پرتقال و غلات
مواد غذایی مختلفی مانند شیر، آب پرتقال و غلات هم به تازگی توسط ویتامین D و به شکل
صنعتی غنی شده اند که به قیمت مناسبی در دسترس هستند و می توانند این
کمبود را مرتفع کنند.
• قارچ
گونه هایی از قارچ ها هم به خاطر تماس با نور خورشید مقادیر زیادی ویتامین D دارند.
قارچ هایی که در تاریکی پرورش می یابند، عاری از این ویتامین هستند ولی قارچ هایی که
زیر نور ماوراء بنفش رشد کرده و پرورش یافته اند حاوی ویتامین D هستند و می توانند منبع
خوبی برای تامین این ویتامین باشند.
[irp]
عوارض کمبود ویتامین D
از عوارض کمبود ویتامین D می توان به اختلالات متابولیسم استخوانی، بیماری قلبی – عروقی، دیابت و حتی
سرطان را اشاره کرد.
در این مقاله به پنج نمونه از علائم مهم کمبود ویتامین دی در بدن اشاره شده که به شما
کمک می‌کند احتمال کمبود این ویتامین را در بدنتان شناسایی کنید:
شکستگی‌های تنشی استخوانی
(شکستگی ناکامل استخوان است که در اثر نیروهای کم اما تکرار شونده و در اثر خستگی استخوان
اتفاق می‌افتد): این نوع شکستگی‌ها ناشی از کاهش تراکم استخوانی است.
کلسیم و ویتامین D هر دو برای تقویت استخوانها ضروری هستند. در واقع کلسیم برای استخوان سازی و
ویتامین دی برای کمک به جذب کلسیم در بدن ضروری است. بر اساس مطالعه‌ای که در سال ۲۰۱۵
انجام شد در نیمی از بیماران مبتلا به شکستگی تنشی پس از انجام تست ویتامین معلوم شد که
این افراد دچار کمبود ویتامین d هستند.
درد مزمن
اگر دچار درد مزمن و دائمی و ضعف عمومی هستید که به درمان‌های انجام شده پاسخ نمی‌دهد
احتمالا از کمبود ویتامین دی رنج می‌برید. پزشکان دریافته‌اند که بین دردهای مزمن و کمبود این ویتامین
ارتباط وجود دارد و با یک درمان کم هزینه می‌توان این مشکل را برطرف کرد.
ضعف سیستم ایمنی
اگر زیاد مریض می‌شوید این فاکتور هم می‌تواند نشانه کمبود ویتامین دی در بدنتان باشد. به گفته
متخصصان ویتامین D پپتیدهایی را در سیستم ایمنی بدن فعال می‌سازد که نقش آنها واکنش به
میکروب‌ها و عوامل بیماری‌زا است.
ویتامین دی و ریزش مو
مطالعات نشان می‌دهد ویتامین D در تنظیم بیان ژنهایی که نقش تقویت رشد طبیعی پیاز مو را برعهده
دارند، موثر است.
بنابراین ریزش مو هم می تواند یکی از نشانه های کمبود این ویتامین باشد.
ویتامین دی یکی از مواد مغذی است که روی رشد مو تاثیر می گذارد. اما در کنار آن
ویتامین C و بیوتین هم نقش مهمی در تغذیه مو دارند و باعث می شوند مو قوت
خود را حفظ کند و ریزش موها کاهش یابد.
به طور خلاصه، نگه داشتن سطح این ویتامین ها در اندازه طبیعی خود، یکی از بهترین راه های
مبارزه با ریزش مو بنا به دلایل تغذیه ای است.
[irp]
افسردگی
مطالعات روزافزون نشان دهنده ارتباط بین این ویتامین و افسردگی است. هر چند در این مورد هنوز نتایج
قطعی بدست نیامده و برخی محققان معتقدند که در واقع قرار گرفتن در معرض نور خورشید در بالا
بردن خُلق افراد افسرده نقش دارد. اما برخی متخصصان براین باورند که این ویتامین می‌تواند برای بیماران
افسرده‌ای که از کمبود شدید آن رنج می‌برند مفید باشد.
افراد در معرض کمبود ویتامین دی
معمولا افراد بالای ۵۰ سال با افزایش سن دچار جذب کمتر ویتامین D پوستی از طریق آفتاب می شوند.
به خصوص که این افراد بیشتر اوقاتشان را در خانه سپری می کنند و کمتر در معرض
آفتاب قرار دارند.
ویتامین D مانند هورمون ویتامین، محلول در چربی است. یعنی چربی بدن افراد مانند یک مخزن جمع کننده
این ویتامین عمل می کند، لذا افرادی چاق نسبت به افراد لاغرتر نیاز به ویتامین D بیشتری دارند.
افراد با پوست تیره هم نیازی ۱۰ برابر افراد با پوست روشن به جذب ویتامین D از طریق
نور خورشید دارند.
درمان کمبود ویتامین D
درمان کمبود این ویتامین مصرف و تامین آن از منابع متعدد است. ویتامین دی را می توان به
صورت خوراکی و یا تزریقی مصرف کرد. تزریق یک آمپول آن می تواند نیاز بدن را تقریبا تا
شش ماه تامین کند.
یکی از راه های ویتامین D از طریق تغذیه است. خوردن مواد غذایی که از نظر منابع
ویتامین دی غنی هستند، چه مواد غذایی ای که به طور طبیعی دارای این ویتامین هستند و چه
ماد غذایی غنی شده با این ویتامین می تواند برای افراد مفید باشد.
این مواد غذایی شامل زرده تخم مرغ، ماهی های چرب مانند سالمون و تن، جگر گوساله یا برخی
از انواع پنیر و همچنین لبنیات، غلات، آبمیوه یا سایر نوشیدنی های گیاهی غنی شده (مانند شیر بادام) است.
استفاده از مکمل های غذایی ویتامین D دومین راهکار برای جبران کمبود ویتامین است. توصیه می شود که
بزرگسالان زیر ۷۰ سال، در روز ۶۰۰ واحد ویتامین D مصرف کنند و افراد بالای ۷۰ سال نیز روزانه
۸۰۰ واحد دریافت کنند. اما اگر این کمبود شدید باشد، ممکن است تا زمانی که مشکل بیمار برطرف
شود، تا ۴۰۰۰ واحد در روز تجویز شود.
[irp]
قرار گرفتن در معرض نور خورشید نیز راه مناسب دیگری برای رساندن ویتامین D به بدن است.
اگر از آن دسته افرادی هستید که همیشه از کرم ضدآفتاب استفاده می کنند، در ابتدا ممکن است
این کار برای تان کمی دشوار باشد، ولی خوب است اگر بتوانید سه بار در هفته و هر بار
۱۵ دقیقه در معرض آفتاب قرار بگیرید، این کار می تواند به شما کمک کند تا کمبود
ویتامین خود را جبران کنید.
اگر ویتامین دی زیاد مصرف شود ممکن است علائم مسمومیت با آن ایجاد شود که مهمترین آن افزایش
سطح کلسیم خون و بروز علائمی مانند تشنگی، ادرار زیاد، تهوع و استفراغ، گیجی و سردرد است.
ویتامین دی برای کودکان
بیشتر کودکان و نوجوانان ویتامین دی کافی از شیر مصرفی دریافت نمی کنند. در این صورت باید مکمل
حاوی ۴۰۰ تا ۶۰۰ واحد مصرف کنند. این میزان اغلب در مولتی ویتامین های جویدنی وجود دارد.
کودکان مبتلا به برخی از بیماری های مزمن مانند فیبروز کیستی ممکن است در خطر بیشتر کمبود
ویتامین دی قرار داشته باشند. با پزشک کودک درباره نیاز به ویتامین دی بیشتر صحبت کنید.
تداخل دارویی ویتامین دی
ویتامین D می تواند با خیلی از داروها از جمله داروهایی که برای فشارخون بالا و مشکلات قلبی
تجویز می شوند، تداخل داشته باشد.اگر روزانه دارو مصرف می کنید، قبل از دریافت مکمل های
ویتامین دی با پزشکتان مشورت نمایید.
افرادی که نباید ویتامین D مصرف کنند
در افرادی که مبتلا به بیماری‌های کلیوی و بیماری‌های کمیابی مثل سارکوییدوزیس (یک بیماری مزمن که اصولا ریوی است)
هیپرپاراتیروئیدیسم (افزایش هورمون غدد پاراتیروئید)، هیستوپلاسموزیس(نوع خاصی بیماری ریوی) هستند
ویتامین D نباید مصرف شود.
عوارض مصرف زیاد ویتامین D
استفاده بیش از حد از این ویتامین مخصوصاً اگر همراه با مصرف زیاد کلسیم باشد منجر به مسمومیت
می‌گردد. مسمومیت با ویتامین D به ندرت رخ داده و اغلب در کسانی مشاهده می‌شود که مقادیر بیش
از حد این ویتامین را از طریق مکمل دریافت می‌کنند.
استفاده از قرص و آمپول ویتامین دی بطور مستمر باعث مشکلاتی مانند رسوب کلسیم در بافت‌های نرم مثل
کلیه‌ها، ریه‌ها، قلب و گوش می‌شود که در کلیه‌ها باعث سنگ کلیه، در ریه‌ها و قلب منجر به
عوارض ریوی و قلبی، و در گوش به اختلالات شنوایی و حتی کری می‌انجامد.
همچنین عوارض مانند سردرد، تهوع، استفراغ، ضعف، تشنگی زیاد، افزایش حجم ادرار، یبوست، تأخیر در رشد در
طفل‌های شیرخوار، مشکلات گوارشی و شکنندگی استخوان نیز از دیگر عوارض مصرف بیش از اندازه ویتامین دی می‌باشد.
و از دیگر عوارض مصرف بیش از اندازه این ماده نیز منجر به بروز مشکلات و تشدید برخی از بیماری ها
مانند آسم و مشکلات کبدی می‌شود، پس حتماً مقدار دوز مصرفی با توجه به میزان کمبود باید توسط پزشک
مشخص شود تا سلامتی فرد مصرف‌کننده به خطر نیفتد.
[irp]
ایسنا / باشگاه خبرنگاران
